Postagentschap

Eeuwenlang was post er alleen voor de rijken en machtigen. In de nasleep van de Franse revolutie werd de post gedemocratiseerd. In Nederland gebeurde dit vanaf ongeveer 1799.

Het is zo gewoon geworden dat weinigen zich realiseren dat tijdens een groot deel van de Europese geschiedenis mensen nooit in hun leven post ontvingen. Post was een zaak van koningen en keizers én van de geestelijkheid. Naarmate de tijd vorderde en de geletterdheid toenam werd post gewoner: eerst voor handelaren en notabelen, later voor iedereen.

Vervoer van brieven en pakjes ging in de 18e en 19e eeuw per postkoets, ook wel deftig ‘diligence’ genoemd. Postkoetsen reden vaste routes. De aankomst van een postkoets was een echte happening. De postiljon, de postbesteller, blies bij aankomst op zijn hoorn zodat de mensen wisten dat de post was gearriveerd. In 1799 werd een landelijke postdienst gesticht die in handen kwam van de staat. Postbezorging is een belangrijke voorwaarde voor staatsvorming. Een regering heeft er belang bij om over goede communicatiemiddelen te beschikken. De nationale onderneming voor postbezorging die in 1893 werd opgericht zorgde ervoor dat postbezorging een staatsmonopolie werd en was de voorloper van de latere PTT. Ook kwamen er postkantoren in steden en grotere dorpen, vaak herkenbaar aan het beeldmerk van de posthoorn in de gevel.

Postagentschap

In 1852 werd de postzegel ingevoerd. Brieven moesten gepost worden op het postkantoor. In kleinere woongemeenschappen waren postkantoortjes inpandig bij kleine neringdoenden. Die kantoortjes werden “postagentschap” genoemd. Voor Appelscha was zo’n agentschap gevestigd in dit pand, waar u nu tegenaan kijkt. Het logo is hier nog bovenin de voorgevel boven de ramenpartij terug te vinden met twee posthoorntjes. In 1911 opende Sjoerd Jannes Bijlsma dit woon- en winkelhuis met het voornemen een postdependance van het agentschap Smilde te beginnen. De andere nering bestond uit tabakswaren en kantoorbenodigdheden. Met ingang van 1 oktober 1977 werd het postagentschap verplaatst naar het nieuwe postkantoortje aan de Van Emstweg. Aan de Vaart ZZ is in dit huis nog een slijterij geweest; thans is het alleen woonhuis.